Geçmişi asgari ücretten gelen bir kişi sonraki yıllarda tavan kazançtan prim yatırırsa ilerde alacağı emekli ayılığını 20 bin liranın üzerine çıkarabilir.
Prime esas kazancı SGK'ya yüksek bildirenin maaşı da artar. İşçi, memur, esnaf statüsünden emekli olup destek primi ödeyerek çalışmaya devam edenlerin aylıklarını artırması için çeşitli formüller bulunuyor.
Geçmişi asgari ücretten gelen bir kişi sonraki yıllarda tavan kazançtan prim yatırırsa ilerde alacağı emekli ayılığını 20 bin liranın üzerinde de artırabilir. Farklı sosyal güvenlik statülerinde çalışanların son 3.5 yılda SSK'dan emekli olması halinde kazancı da yükselir.
Bu yıl için SSK'lı çalışan için asgari prim tutarı 7 bin 500 lira olup, azami prim tutarı da 56 bin 257 lira. İster SSK'lı olsun ister Bağ-Kur'lu primini tavandan SGK'ya kazan bildirenlerin her ay için ileride alacakları aylık da artar.
Emekli olduktan sonra aylığını kestirip çalışmaya devam edenler ise aylığını yükseltebilir. Yeni aylığın eskisinden daha yüksek olması için uzun bir süre ve yüksek prim ödenmesi gerekiyor.
Emekli aylığını artırma, kök aylık hesabı ve yeni zamda merak edilen soruların yanıtları şöyle:
1-Prim gün sayısının çok fazla olması emekli aylığını artırır mı?
Uzun yıllar çalışmak, prim gün sayısının çok fazla olması yüksek aylık almak için yeterli bulunmuyor. Asgari ücret ya da biraz üzerinde maaş alanlar istedikleri kadar uzun süre çalışsın aylığı çok yüksek olmaz. Burada önemli olan prime esas kazancı yüksek gösterilmesidir. İki işte birden çalışanların mutlaka ikinci iş için de prim yatırması gerekiyor. SGK'ya bildirilen matrah artınca emekli aylığı da yükseliyor.
2-Bağ-Kur'lu olarak 16 yıl çalıştım, son 6.5 yıldır da SSK'lı olarak çalışıyorum. Hangi statüden emekli olabilirim?
Emekli aylığı hesaplamasında, sigortalıların emeklilik tarihinden geriye doğru prim veya kesenek ödenerek geçen 7 yıllık fiili hizmet süresi esas alınıyor. Bu kural sadece SSK'lıları değil bütün çalışanları ilgilendiriyor. Son yedi yıllık fiili hizmet süresinin yarısından bir gün fazlası olan 1261 prim ödeme günü hangi statüde geçtiyse o şartlarda emekli olunuyor.
Bu süre eşitse en son tabi olunan statüye göre aylık bağlanıyor. Örneğin, sigortalının hem Bağ-Kur hem de SSK ödemesi varsa bu 7 yıllık dönemde en fazla primin yatırıldığı sigorta kolundan aylık bağlanıyor. Primler eşitse de son sigortalılığı hangi statüdense oradan emekli aylığı bağlanıyor.
3-Emekli aylığımın artması için aktif çalışırken nelere dikkat etmeliyim?
Prim, ikramiye gibi ek ödemelerinizin prime esas kazanca eklenerek gösterilmesinde fayda var. Birden fazla yerde sigortalı çalışıyorsanız primi mutlaka yatırın. Prime esas kazancınız dolayısıyla aylığınız artar. Emeklilik öncesi 3.5 yıl çok önemli. İmkanınız varsa son 3.5 yıllık primlerinizi SSK'lı olarak tavandan yatırarak (Bugün itibariyle 56 bin 27 lira) aylık yükseltilebilir. Borçlanmaların sosyal güvenlik tavanı üzerinden yapılması da emekli aylığını artırır.
4-Emekli aylığı hesabı nasıl yapılıyor?
Türkiye'de sosyal güvelik sistemi çok sık değiştiği için emekli maaşı hesaplamalarında da farklı uygulamalar bulunuyor. Bugün emekli maaşı hesaplanırken üç ayrı dönem dikkate alınıyor. (9 Eylül 1999 öncesi çalışılan dönem/9 Eylül 1999-1 Ekim 2008 arası çalışılan dönem/1 Ekim 2008 sonrası dönem.) Emekli ve memur maaş, aylık zammı Ocak-Temmuz aylarında 6 aylık enflasyon farkı oranına göre belirleniyor.
Ocak ayında Aralık ayı enflasyon rakamlarının açıklanmasıyla birlikte Haziran ayına göre 6 ayda yaşanan enflasyon artışına göre hesap yapılıyor; Enflasyon farkı=maaş/ücretlerdeki artış oranı-enflasyon oranı sonucunda (-) negatif, enflasyon farkı=enflasyon oranı-maaş/ücretlerdeki artış sonucunda (+) çıkması pozitif sayı olması durumunda maaş, ücretlere "enflasyon farkı" olarak ilave yapılıyor.
5-En düşük emekli aylığı alanların ek zam farkı kaç lira olacak?
En düşük emekli aylığı alanların kök aylıkları ocak ayında yüzde 37.57 zamma göre yatırıldı. Kök aylığı 7 bin 500 liranın altında kalanlara bu tutarda ödeme yapıldı. Kök aylığı 7 bin 500 lirayı aşanların aylığı yüzde 49.25 oranındaki zamma göre hesaplanacak. Buna göre 10 bin liranın altında kalanlar bu tutara tamamlanacak. Örneğin ocak ayında 8 bin 500 lira aylık alan bir emekliye 1500 lira ek ödeme yapılacak.
6-Dul ve yetim aylığı alanlar en kadar zam farkı alacak?
SSK, Bağ-Kur'dan aylık alan dul ve yetimlerin ödemeleri de yüzde 37.57 zam üzerinden yapıldı. 7500 lira taban aylık düzenlemesi kapsamında ölüm aylığı oranı yüzde 75 olana en az 5 bin 625 lira, yüzde 50 olana 3 bin 750 lira, yüzde 25 olana da en az 1875 lira ödeniyor. En düşük emekli aylığının 10 bin lira olmasıyla birlikte ölüm aylığı oranı yüzde 75 olan 7500 lira, yüzde 50 olan 5 bin lira, yüzde 25 olan da 2500 lira alacak. Bu durumda 7500 lira alacak olanın hesabına 1875 lira fark yatacak. Bakan Işıkhan takvimi açıkladı
7-SSK'lı olarak çalışanlar isteğe bağlı sigortayla prim tutarını artırabilir mi?
İsteğe bağlı sigorta, kişilerin isteğe bağlı olarak prim ödeyerek uzun vadeli sigorta kollarına ve genel sağlık sigortasına tabi olmalarını sağlayan bir sigorta uygulamasıdır. SSK'lı olarak çalışmakla beraber ay içinde 30 günden az çalışmak ya da tam gün çalışmama koşulu bulunuyor. Dolayısıyla 4A (SSK) kapsamında çalışanların ayrıca isteğe bağlı sigorta yaptırarak primini, emekli aylığını artırma imkânı bulunmuyor.
8-Prim günü dolduktan sonra çalışmaya devam edenlerin emekli aylıkları düşer mi?
Prim gününü doldurduktan sonra çalışmaya devam eden herkesin emekli aylığı düşmez. Emekli aylığının çalıştıkça düşmesi her çalışanın özel durumuna göre değişiyor. Daha önceki dönemlerde Kurum'a bildirilen prime esas kazançlar yüksek, prim süresini doldurduktan sonraki dönemde bildirilenler düşükse örneğin asgari ücretten yatıyorsa emekli aylığı düşer. Ancak, primler 2002'den bu yana zaten asgari ücret ya da ona yakın seviyede yatıyorsa prim günü dolduktan sonra da asgari ücret üzerinden prim yatırmanız emekli aylığını daha fazla düşürmüyor.
9-Destek primi ödemenin emekli aylığına bir etkisi var mı?
Sosyal güvenlik destek priminin emekli aylığına katkısı bulunmuyor ancak emekli bir işçi için büyük bir avantaj sağlıyor. Destek primi ödeyerek çalışan emekliler bir iş kazası, meslek hastalığı geçirdiğinde bir anlamda ikinci aylık bağlatabiliyor. İş kazası, meslek hastalığı nedeniyle yüzde 10'dan fazla işgücü kaybı olan emekli işçiye iş göremezlik geliri bağlanıyor. Meslekte kazanma gücü kaybı ne kadar yüksekse iş göremezlik geliri de ona göre artıyor.
10- 1 Ekim 2008'den sonra işe girenler için süreç nasıl işliyor?
Bu tarihten sonra sigortalı olanlar emekli olduklarında destek primi ödeyerek çalışma imkânı elde edemez. Bu kişilerin aylıklarını kestirerek çalışması gerekiyor. Bu kapsamda olanların emekli aylığı alarak çalışma hakkı bulunmuyor.
Kaynak Sabah
Editör
