EYT düzenlemesinin yıl sonuna kadar tamamlama yönünde çalışmalar sürerken 5 milyon EYT'li yeni gelişmeleri yakından takip ediyor. 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olmuş prim ve yıl şartını tamamlamış ancak yaş şartı dolayısıyla emekli olamamış sigortalılar için flaş bir gelişme yaşandı.Buna göre EYT ile ilgili masada tek formül var. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, şu ifadeleri kullandı: "Hollanda, Almanya modeli konuşuluyor bu doğru değil. Masamızda sadece bir formül var."
Daha önce de EYT ile ilgili bir etki analizi ve maliyet hesabı çalışması başlatıldığı öğrenilmişti. Prim gün sayısını doldurmasına rağmen, yaşını doldurmadığı için emekliliği hak edemeyenlerle ilgili yeni bir "süre düzenlemesi" yapılmasının planlandığı belirtilmişti.Emekli olmak için yaş kriterini bekleyenlere yönelik, bekleme süresinin 2 veya 3 yıl geriye çekilmesi formülünün tartışıldığı kaydedilmişti.
Bu formülün hayata geçmesi durumunda, EYT'li bir kişi, örneğin emekli olmak için 55 yaşını bekliyorsa, bu süre 2 veya üç yıl geri çekilecek, 55 yerine 52 yaşında emekliliği hak edecek.Bu konuda ne yapılabileceğine, maliyetlere bakıldığı aktarılmıştı. Hazırlanan öneri Cumhurbaşkanı Erdoğan'a sunulacağı, son kararı da yine O'nun vereceği dile getirilmişti.AK Parti kaynakları "Bekleme süresinin geriye çekilmesi ile önemli sayıda bir grubun emekli olacağı tahmin ediliyor" demişti
EYT FİNLANDİYA VE ALMANYA MODELİ NEDİR?
EYT için Almanya ve Finlandiya modelleri konuşuluyordu. Almanya ve Finlandiya modelinde uygulanan formüle göre belli bir yaş kriterini sağlayan sigortalıya emekliliğine kaç yıl kalmışsa her yıl belli oranda kesinti yapılarak emekli olma imkanı sunuluyor.Emekli yaşına gelindiğinde ise vatandaş maaşını tam alıyor. Almanya'da kesinti oranı yıllık yüzde 2. EYT'liler prim ve sigortalık sürelerini tamamlayan ancak yaş kriterini nedeniyle emekli olamayanlardan oluşuyor.
İşte diğer formüller;
15 yıl çalışma süresi 3600 prim gününü dolduranlarda emeklilik için şartı aranmaması
Formül 2
Erkeklerde 25 yıl ve 9 bin prim gün sayısı, kadınlarda 20 yıl ve 7 bin 200 prim gün sayısı ile yaş şartına bakılmadan emeklilik
Formül 3
Emeklilik yaşını doldurmak için beklenen sürenin yarı yarıya azaltılması ve yüzde 2 maaş kesintisiyle erken emeklilik
Formül 4
8 Eylül 1999 öncesi sigorta girişi olup, gerekli prim gün sayısı ile çalışma yılını tamamlayanların yaşa bakılmadan emekli edilmesi
Formül 5
Gerekli prim gün sayısını doldurmayanlara askerlik ve doğum borçlanması imkanı tanınarak, prim gün sayılarının tamamlayıp, yaşa bakılmadan emekli edilmesi
Formül 6
Emeklilikte yaş takılanların yaş şartında indirim yapılması
Formül 7
Prim gün sayısını tamamlayanların emekli aylıklarında belirli oranda kesinti yapılarak erken emekli edilmesi
Formül 8
Prim gün sayısını tamamlayanların emekli aylıklarında belirli oranda kesinti yapılarak erken emekli edilmesi
KISMİ EMEKLİLİK SEÇENEĞİ
Buna göre, 9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanlar 10 yıl prim ödeyerek emekli olabiliyor. Bu kapsamda 3.600 günü tamamlayanlar kadınsa 50, erkekse 55 yaşını da doldurmak şartıyla emekli olabiliyor.
KESİNTİLİ EMEKLİLİK YOLU
Çalışan kişi kabul ederse, emeklilik için kalan yılları kadar her yıl için belli oranda kesinti yapılıyor. Diğer yandan, bu seçenekte sabit kesinti oranının da önceden devlet tarafından belirlenmesi gerekiyor. Örneğin; yıllık kesinti oranı yüzde 3 olarak belirlendiğinde emeklilik için 3 yılı kalmış birinden yüzde 9 kesinti yapılıyor. Bu kesintiyi kabul eden kişi, daha az maaşla daha erken emekli olabiliyor.
GEÇİCİ KESİNTİLİ ALTERNATİF
Bu seçenekte ise yine belirlenen oranda kalan yıllar için kesinti uygulanarak çalışan kişi emekli edilirken, kanunda belirlenen normal emeklilik yaşı tamamlandığında, daha önce uygulanmaya başlanan kesintiye son veriliyor.
PRİM TAMAMLAMA MODELİ
Bu formüle göre, 9 Eylül 1999 öncesinde işe girenler için, ilk sigortalı oldukları tarihe göre 5.000 ile 5.975 prim günü isteniyor. Bunu tamamlayanların yaşı dikkate alınmazken, böylece emeklilik imkânı doğuyor.
kaynak: sabah
Editör
